12 Günlük İsrail Savaşı 10 Milyar Dolarlık Yıkım Bilançosu
İsrail’in İran’la yaşadığı son çatışmaların ardından ekonomik etkiler derinleşiyor. Hazine yetkilileri, savaşın bütçe açığını Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) en az yüzde 6’sına yükseltmesini beklediklerini ifade etti. Bu oran, önceki yüzde 4,9’luk tavanı aşarak ülke ekonomisi için alarm zillerinin çaldığını gösteriyor. JPMorgan da İsrail’in bütçe açığı tahminini yüzde 6,2’ye çıkardı.
Hava Saldırıları ve Yıkımın Faturası
İran tarafından fırlatılan 547 balistik füzenin yüzde 90’ı İsrail’in hava savunma sistemleri tarafından engellenmiş olsa da, en az 31 füze hedeflere ulaştı. Bu saldırılarda 29 kişi hayatını kaybederken, 3 binden fazla kişi yaralandı.
Hava savunma sistemlerinin maliyeti ise dudak uçuklatan seviyelere ulaştı. Arrow 3 füze sisteminin tek bir atışı 4 milyon dolara mal olurken, Arrow 2 sisteminde bu rakam 3 milyon dolar seviyesinde. İsrail’in İran’a yönelik karşı saldırılarının günlük maliyeti yaklaşık 735 milyon doları buldu. 200’e yakın uçağın 1.500 sorti gerçekleştirdiği operasyonların toplam maliyeti ise 1,2 milyar dolara ulaştı.
Altyapı ve Sivil Zararlar: Benzeri Görülmemiş Bir Hasar
Tel Aviv’in güneyindeki Weizmann Enstitüsü ve ülkenin en büyük rafinerilerinden biri olan Bazam rafinerisi dahil olmak üzere birçok stratejik tesis zarar gördü. İlk tahminlere göre altyapıdaki toplam hasar 1,5 milyar doları buluyor. Binalar, araçlar ve diğer sivil varlıklar için 40 binden fazla tazminat başvurusu yapıldı.
Vergi Dairesi yetkilisi Amir Dahan, zararın büyüklüğünün “benzeri görülmemiş” olduğunu belirterek, bu sayının daha da artacağını öngördü. Hazine’nin savaş rezervleri ise tamamen tükenmiş durumda.
Ekonomik Hayat Durduruldu: İşletmeler ve Turizm Sektörü Darbe Aldı
Savaş nedeniyle kapatılan işletmeler için devletin tazminat ödemesi gerektiği belirtiliyor. İşverenlere ciroya göre tazminat verilmesi planlanırken, çalışanlara yönelik ödemelerin sınırlı kalacağı ifade edildi. İsrail basını, tazminat sisteminin zararın sadece küçük bir kısmını karşılayabildiğini bildiriyor.
Turizm sektörü de savaşın en çok etkilenen alanlarından biri oldu. İsrail’in hava bağlantılarının askıya alınmasıyla ülke fiilen izole hale geldi. Oteller, roket saldırılarından etkilenen vatandaşlara barınma hizmeti sunarken, bu hizmetlerin faturası da devlete yüklenecek.
Yaklaşık 60 bin işletmenin kapanma riskiyle karşı karşıya olduğu belirtilirken, Hayfa Limanı’ndaki ithalat-ihracat trafiği yılın ilk altı ayında yüzde 16 oranında geriledi.
Uzun Vadeli Etkiler ve Kredi Notu Düşüşleri
Ekonomik analistler, İsrail’in son 20 ayda yaşadığı savaşların toplam maliyetinin 80 milyar doları aşabileceğini öngörüyor. Bu rakama sadece askeri harcamalar değil, sivil tazminatlar ve üretim kayıpları da dahil.
İsrail Merkez Bankası, enflasyonun yükselmesi ve şekelin değer kaybı nedeniyle faiz oranlarını yüzde 4,5 seviyesinde sabit tutarken, ekonomik toparlanmanın 2025’in ikinci yarısına kadar erteleneceği tahmin ediliyor.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, bütçe açığındaki dramatik artış nedeniyle İsrail’in kredi notunu A+’dan A’ya düşürdü. IMF de büyüme tahminini yüzde 3,4’ten yüzde 1-1,9 aralığına indirdi. OECD verilerine göre, İsrail ekonomisi üye ülkeler arasında en büyük düşüşü yaşayan ülke konumunda bulunuyor. Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü, hükümetin kaynak tahsisi konusunda zorlu kararlar almak zorunda kalacağını ve bunun da kamu harcamalarında kesintilere yol açabileceğini belirtiyor.