Beyin Kanaması Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Acil Durum Bilgileri
Beyin Kanamasının Türleri ve Nedenleri
Beyin kanamaları, kanamanın beynin neresinde olduğuna göre farklı türlere ayrılır ve her bir türün kendine özgü nedenleri olabilir:
- İntraserebral Kanamalar (Beyin İçi Kanamalar): Beyin dokusunun içine olan kanamalardır.
- Nedenleri: Genellikle yüksek tansiyon (hipertansiyon) en sık nedendir. Kontrol altına alınmamış yüksek tansiyon, beyin damarlarının zayıflamasına ve yırtılmasına yol açabilir. Diğer nedenler arasında travma (kafa yaralanmaları), anevrizmaların yırtılması, arteriyovenöz malformasyonlar (AVM) adı verilen damar yumakları, kan sulandırıcı ilaçların kullanımı, beyin tümörleri ve kokain gibi uyuşturucu madde kullanımı yer alır.
- Subaraknoid Kanamalar: Beyni saran ince zar (araknoid zar) ile beyin yüzeyi arasındaki boşluğa olan kanamalardır.
- Nedenleri: Çoğunlukla beyin anevrizmasının yırtılması sonucu oluşur. Anevrizma, damar duvarının zayıflamasıyla oluşan baloncuklardır. Daha az sıklıkta travma veya AVM gibi nedenlerle de görülebilir.
- Epidural Kanamalar: Kafatası ile beynin en dış zarı (dura mater) arasındaki boşluğa olan kanamalardır.
- Nedenleri: Neredeyse her zaman kafa travması sonucu oluşur. Genellikle kafa tasına alınan bir darbe sonrası orta meninks arterinin yırtılmasıyla ilişkilidir.
- Subdural Kanamalar: Beynin dış zarı (dura mater) ile araknoit zar arasındaki boşluğa olan kanamalardır.
- Nedenleri: Genellikle kafa travması sonucu beyni besleyen köprü damarlarının yırtılmasıyla oluşur. Yaşlılarda, beyin atrofisi (küçülmesi) nedeniyle damarların daha gergin olması ve alkol kullananlarda düşme riskinin artması nedeniyle daha sık görülür.
Beyin Kanaması Belirtileri: Ne Zaman Harekete Geçmeli?
Beyin kanamasının belirtileri, kanamanın yerine, büyüklüğüne ve beyinde yarattığı basınca bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Belirtiler aniden ortaya çıkar ve hızla kötüleşebilir. Bu belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde derhal 112 Acil Servisi aramak hayati önem taşır:
- Ani ve Şiddetli Baş Ağrısı: Genellikle "hayatımda yaşadığım en kötü baş ağrısı" olarak tanımlanır.
- Vücudun Bir Yarısında Zayıflık veya Felç: Kol, bacak veya yüzün bir tarafında ani güç kaybı veya uyuşma.
- Konuşma Bozuklukları: Konuşmada zorlanma, kelimeleri bulamama veya anlamsız konuşma (afazi).
- Görme Bozuklukları: Çift görme, bulanık görme, bir gözde görme kaybı.
- Denge ve Koordinasyon Kaybı: Yürümede zorlanma, düşme eğilimi, baş dönmesi.
- Bilinç Durumunda Değişiklikler: Ani kafa karışıklığı, uyuşukluk, uyku hali, bilinç kaybı veya koma.
- Mide Bulantısı ve Kusma: Genellikle şiddetli baş ağrısına eşlik eder.
- Nöbetler: Özellikle daha önce nöbet geçirme öyküsü olmayan kişilerde ani nöbetler.
- Boyun Sertliği: Subaraknoid kanamalarda belirgin olabilir.
Acil Durum ve Tedavi
Beyin kanaması şüphesi olan bir kişiye karşı yapılacak ilk ve en önemli şey, derhal tıbbi yardım çağırmaktır. Ambulans beklenirken yapılması gerekenler:
- Kişiyi güvenli ve rahat bir pozisyona getirin.
- Bilinci yerinde değilse veya kusuyorsa, soluk yolunu açık tutmak için yan çevirin.
- Kişiyi yalnız bırakmayın ve durumunu izlemeye devam edin.
- Asla su veya yiyecek vermeye çalışmayın.
Hastanede beyin kanamısı tanısı genellikle beyin tomografisi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile konur. Tedavi, kanamanın türüne, büyüklüğüne, nedenine ve hastanın genel durumuna göre değişir. Tedavi seçenekleri arasında ilaç tedavisi (kan basıncını düşürmek, nöbetleri kontrol altına almak için), cerrahi müdahale (kan pıhtısını boşaltmak, anevrizmayı onarmak) ve rehabilitasyon yer alabilir.
Beyin kanaması, hızlı ve doğru müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Belirtilerini bilmek ve erken hareket etmek, hayatta kalma şansını ve iyileşme potansiyelini önemli ölçüde artırır.