İsrail'in son hava saldırılarıyla bir kez daha dünya gündemine oturan Fordo Nükleer Tesisi, İran'ın nükleer programının merkezi konumunda. Bir dağın altına inşa edilen Fordo, yaklaşık 800 metre derinliğe sahip ve betonla güçlendirilmiş yapısıyla öne çıkıyor. Çevresini saran gelişmiş hava savunma sistemleri sayesinde doğrudan hava saldırılarına karşı bile çalışır durumda kalabilecek şekilde tasarlandı.

Ancak Fordo, İran'ın tek gizli tesisi değil. Tahran yönetimi, Natanz'ın güneyinde "Kazma Dağı" olarak da bilinen bir bölgede, Fordo'dan çok daha derin ve korunaklı yeni bir tesis inşa ediyor. Uydu görüntülerine göre, bu yeni tesiste en az dört ayrı tünel girişi ve daha geniş iç yapılar bulunuyor. Ancak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) bu tesisi henüz denetleyemediği için uluslararası alanda endişeler artıyor.

ABD: Yeraltı Hükümet Merkezleri ve Füze Siloları

İran gibi pek çok ülke, hayati önem taşıyan askeri ve hükümet tesislerini yer altına taşımış durumda. ABD'nin bu alandaki en bilinen yapıları arasında Pennsylvania'daki Raven Rock Mountain Kompleksi yer alıyor; bu yapı halk arasında "Yeraltı Pentagonu" olarak da anılıyor.

Colorado'daki Cheyenne Dağı, Kuzey Amerika Hava Savunma Komutanlığı (NORAD) operasyonlarına ev sahipliği yapıyor ve 30 megatonluk bir nükleer patlamaya dayanacak şekilde inşa edildi. Kuzey Dakota'daki Minot Hava Üssü, yer altındaki kıtalararası balistik füze silolarıyla dikkat çekerken, Teksas'taki West Fort Hood dağ yamaçlarına oyulmuş tünellerde nükleer silahlar saklıyor. Soğuk Savaş döneminden kalma, Grönland'daki Camp Century üssünde ise "Project Iceworm" adıyla bilinen nükleer altyapı, buz tünellerine yerleştirilmişti.

Rusya ve Çin: Derinlere Gömülü Stratejik Merkezler

Rusya'nın başkenti Moskova'nın altında uzandığı düşünülen Metro-2 veya D-6 olarak bilinen gizli bir ulaşım ağı mevcut. Bu ağın, Kremlin'i ve kilit komuta merkezlerini Vnukovo-2 Havalimanı gibi tesislere bağladığı sanılıyor. Ayrıca Güney Ural Dağları'ndaki gizemli Yamantau Dağı, devasa bir nükleer silah deposu veya komuta merkezi olarak değerlendiriliyor. Kremlin'in bu yapının amacına dair hiçbir resmi açıklama yapmaması, tesisin gizemini korumasına neden oluyor.

Çin ise Hainan Adası'ndaki Longpo Deniz Üssü ile dikkat çekiyor. Bu üste yer alan tüneller sayesinde denizaltılar Güney Çin Denizi'ne gizlice girip çıkabiliyor. Longpo, Çin'in ikinci vuruş kabiliyetine dayanan nükleer caydırıcılığının temel taşı olarak görülüyor. Üs, her biri yaklaşık 230 metre uzunluğunda altı iskeleye sahip ve 12 denizaltı barındırabilecek kapasitede. Longpo, daha büyük kapsamlı Yulin Deniz Üssü'nün bir parçası konumunda.

Kuzey Kore: Dağlara Oyulmuş Füze Üsleri

Kuzey Kore de benzer biçimde, dağ içine oyulmuş geniş yeraltı füze üsleri kurdu. 1989'da keşfedilen Kumchang-ri tesisi buna örnek teşkil ediyor. Pyongyang bu tesisin bir gıda deposu olduğunu iddia etse de, Amerikan istihbaratı buranın nükleer faaliyetler için kullanıldığını düşünüyor. Bu üsler de olası saldırılara karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlandı.

Bu yeraltı tesisleri, dünya genelindeki stratejik güç dengelerinde önemli bir rol oynamaya devam ediyor ve modern savaş senaryolarının görünmeyen yüzünü oluşturarak küresel güvenliğin karmaşık yapısını gözler önüne seriyor.