İlk yardımın temel amacı, yaşam fonksiyonlarının sürdürülmesini sağlamak, hasta/yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek ve iyileşmeyi kolaylaştırmaktır. Ancak unutulmamalıdır ki, ilk yardım müdahaleleri konusunda eğitim almış ve sertifikaya sahip kişiler tarafından yapılması en doğrusudur.

İlk Yardım Temel Uygulamaları: Koruma, Bildirme, Müdahale

İlk yardımın temel uygulamaları "Koruma", "Bildirme" ve "Müdahale" başlıkları altında toplanır.

1. Koruma (Olay Yeri Güvenliği): Olay yerinin güvenliğini sağlamak, hem ilk yardımcı hem de hasta/yaralı için hayati önem taşır.

• Kazaya uğrayan aracı güvenli bir alana alın.
• Olay yerini görünür biçimde işaretleyin ve meraklı kişileri uzaklaştırın.
• Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarını kapatın.
• Sigara içilmesine izin vermeyin ve yanıcı maddelerden uzak durun.
• Gaz kaçağı şüphesi varsa ortamı havalandırın ve kıvılcım oluşturacak hareketlerden kaçının.
• Kanama gibi durumlarda koruyucu eldiven giyin.

2. Bildirme (Acil Durum Çağrısı): En hızlı ve doğru şekilde ilgili yardım kuruluşlarına haber vermek kritik bir adımdır.

• Gerekli yardım kuruluşlarına (Türkiye'de 112 Acil Çağrı Merkezi) en hızlı şekilde haber verin.
• 112'yi aradığınızda şu bilgileri net ve anlaşılır bir şekilde verin:
• • Kesin yer ve adres bilgisi.
  • Kim olduğunuz ve hangi numaradan aradığınız.
  • Olayın kısa ve net tanımı (kaza, düşme, yanık vb.).
  • Hasta veya yaralı sayısı, durumu (bilinci açık/kapalı, kanaması var mı vb.).
  • Olay yerinde yapılan ilk yardım müdahaleleri.

3. Müdahale (Hasta/Yaralıya Yardım): Güvenli ortam sağlandıktan ve yardım çağrıldıktan sonra, hasta/yaralıya doğru müdahalede bulunulur.

• Hasta/yaralının durumunu hızlıca değerlendirin.
• Yaralının korku ve endişelerini gidererek sakinleştirin.
• Müdahalede size yardımcı olabilecek kişileri organize edin.
• Yaralının durumunun ağırlaşmasını engellemek için gerekli ilk müdahaleleri yapın (örneğin, kanama kontrolü).
• Kanamalı durumlarda, kırık, çıkık veya burkulmalarda yerinde müdahale edin.
• Yaralının yarasını görmesine izin vermeyin.
• Yaralıları hareket ettirmeden müdahalede bulunun.
• Tehlike yoksa hasta/yaralıyı kesinlikle yerinden kımıldatmayın.
• Gerekirse, 112 yönlendirmesiyle veya sağlık ekipleri tarafından yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilmesini sağlayın.

İnsan Vücudu İle İlgili Temel Bilgiler: İlk Yardımcı İçin Kılavuz

İlk yardımcıların, insan vücudunun temel işleyişi hakkında bilgi sahibi olması, doğru müdahale yapabilmek için önemlidir.

1. Dolaşım Sistemi: Vücudun yaşamsal fonksiyonları için kritik olan dolaşım sistemi; kalp, damarlar ve kandan oluşur. Oksijen, besin, hormonlar ve koruyucu elemanları hücrelere taşıyarak metabolik süreçleri düzenler. Yetişkin bir bireyde ortalama 4-5 litre kan bulunur. Kanın temel görevleri arasında oksijen ve besin taşıma, vücut sıcaklığını koruma ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlamak yer alır.

Nabız Değerleri: Nabız, kalbin atardamarlara yaptığı basınç olup, dolaşım sisteminin önemli bir göstergesidir.

• Yetişkin: 60-100 atım/dakika
• Çocuk: 100-120 atım/dakika
• Bebek: 100-140 atım/dakika

2. Solunum Sistemi: Vücuda oksijen (O2) alıp, karbon dioksit (CO2) gibi zararlı atıkları dışarı atan solunum sistemi; ağız, burun, soluk borusu, bronşlar ve akciğerlerden oluşur.

Solunum Sayısı Değerleri:

• Yetişkin: 12-20 kez/dakika
• Çocuk: 16-22 kez/dakika
• Bebek: 18-24 kez/dakika

3. Vücut Isısı: Normalde koltuk altından ölçülen vücut sıcaklığı, metabolik dengenin bir göstergesidir.

• Yetişkin: 36,5°C
• Bebek: 37,5°C

Hasta/Yaralı Değerlendirmesi: İlk Adımlar

İlk yardımcı, olay yerinde hasta/yaralının durumunu hızlı ve doğru bir şekilde değerlendirmelidir:

1. Solunum Yolu Açıklığının Değerlendirilmesi:
2. • Yaralının ağız içini kontrol edin, varsa yabancı cisimleri işaret parmağınızla çıkarın.
   • Bir elinizi yaralının alnına, diğer elinizin iki parmağını çene kemiğinin üzerine koyarak başı geriye doğru itin ve "Baş Geri-Çene Yukarı" pozisyonunu sağlayın.
2. Solunumun Değerlendirilmesi:
3. • Hasta/yaralının solunumunu "Bak-Dinle-Hisset" yöntemiyle 10 saniye süreyle değerlendirin.
3. Dolaşımın Değerlendirilmesi:
4. • Bilinci kapalı ve solunumu olan bir yaralının nabzını değerlendirin:
   • • Yetişkin ve Çocuklarda: Şah damarından üç parmak ile 5 saniye kontrol edin.
     • Bebeklerde: Kol atardamarından üç parmak ile 5 saniye kontrol edin.

İlk değerlendirme sonucunda, yaralının bilinci kapalı ancak solunum ve nabzı varsa, hemen koma pozisyonu verilir ve ardından diğer yaralılar değerlendirilir.